O „Ame­ri­can Pie” moż­na by pisać arty­ku­ły, ba — nawet książ­ki, ale nawet to nie wystar­czy­ło­by, aby opi­sać ten zło­żo­ny utwór — wiersz, któ­ry może być inter­pre­to­wa­ny na wie­le spo­so­bów. Wła­ści­wie po dziś dzień zada­je się wie­le pytań zwią­za­nych ze zna­cze­niem tej pio­sen­ki, któ­ra zosta­ła wyda­na w 1971 roku przez Dona McLe­ana.

Treść pio­sen­ki zawie­ra w sobie oko­ło okres od począt­ku póź­nych lat 50. do wcze­snych lat 70. XX wie­ku. Zaczy­na­my umiar­ko­wa­nie opty­mi­stycz­nie, ale nastrój szyb­ko zmie­nia się w melan­cho­lij­ny.

Powsta­ło wie­le cove­rów „Ame­ri­can Pie” —  mię­dzy inny­mi wer­sja Madon­ny z 2000 roku.

Zapra­sza­my na lek­cję peł­ną wie­lu inte­re­su­ją­cych cie­ka­wo­stek, któ­re zain­spi­ru­ją Wam do głęb­sze­go prze­stu­di­wo­ania tego utwo­ru.

So, let’s get star­ted…

Gramatyka

Used to

A long, long time ago
I can still remem­ber how that music used to make me smi­le

Daw­no, daw­no temu
Cią­gle pamię­tam jak muzy­ka spra­wia­ła, że się uśmie­cham

Mamy tutaj uży­tą kon­struk­cję gra­ma­tycz­ną used to (+ bez­oko­licz­nik)  –  uży­wa­my jej mówiąc o prze­szło­ści – o wyda­rze­niach, zwy­cza­jach czy sta­nach.

Przy­kład:

This film used to make me laugh. = Ten film (kie­dyś) mnie roz­śmie­szał.

Autor pio­sen­ki wspo­mi­na wcze­sny rock and roll, któ­ry zapo­cząt­ko­wał Bud­dy Hol­ly. Jego utwo­ry zain­spi­ro­wa­ły McLe­ana i jego muzycz­ną karie­rę.

Zwroty & Wyrażenia

Shiver

But Febru­ary made me shi­ver
With eve­ry paper I’d deli­ver

Ale luty spra­wił że drża­łem
Z każ­dą gaze­tą któ­rą dostar­cza­łem

To shi­ver = zadrżeć, zady­go­tać, zatrząść się, np.:  When I went for a walk yester­day, the cold wind made me shi­ver. = Kie­dy posze­dłem wczo­raj na spa­cer, zim­ny wiatr spra­wił, że zadrża­łem.

Nie tyl­ko zim­na pogo­da w lutym spra­wi­ła, że Don zadrżał.  W lutym 1959 roku Bud­dy Hol­ly, Rit­chie Valens and The Big Bop­per – wów­czas trzy naj­więk­sze nazwi­ska rock and rol­la – zgi­nę­li w kata­stro­fie samo­lo­to­wej.

Don McLe­an był wów­czas dorę­czy­cie­lem gazet, ale rów­nież aspi­ru­ją­cym pio­sen­ka­rzem, któ­rym wstrzą­snę­ła wia­do­mość o tra­ge­dii.  Stąd wers, któ­ry poja­wia się w pio­sen­ce: the day the music died = dzień w któ­rym umar­ła muzy­ka.

American Pie

So bye-bye, Miss Ame­ri­can Pie

Więc żegnaj Pan­no Ame­ri­can Pie

Wyra­że­nie Ame­ri­can Pie jest połą­cze­niem okre­śleń „Miss Ame­ri­ca” oraz powie­dze­nia as Ame­ri­can as apple pie.

Miss Ame­ri­ca to corocz­ne wybo­ry naj­pięk­niej­szej Ame­ry­kan­ki.

As Ame­ri­can as apple pie = posia­da­nie cech typo­wych dla Ame­ry­ka­nów i ame­ry­kań­skie­go sty­lu życia; kwin­te­sen­cja Ame­ry­ki; coś bar­dzo ame­ry­kań­skie­go.

The levee

Dro­ve my Che­vy to the levee but the levee was dry

Poje­cha­łem moim Che­vy na wybrze­że, ale wybrze­że było suche

Che­vy to skrót od samo­cho­du mar­ki Che­vro­let.

The levee = nabrze­że, wał prze­ciw­po­wo­dzio­wy.

Wers praw­do­po­dob­nie jest alu­zją do popu­lar­nej w latach 50. rekla­my tele­wi­zyj­nej samo­cho­du Che­vro­let, w któ­rej  Dinah Sho­re śpie­wa o jecha­niu samo­cho­dem along the levee.

Inne źró­dła poda­ją, że the levee może odno­sić się do nazwy baru, do któ­re­go poje­chał pio­sen­karz, żeby zapo­mnieć o swo­ich tro­skach, ale ten bar był dry – suchy – nie było w nim odpo­wied­niej ilo­ści alko­ho­lu.

Jester

When the jester sang for the king and queen
In a coat he bor­ro­wed from James Dean
And a voice that came from you and me

Kie­dy bła­zen zaśpie­wał dla kró­la i kró­lo­wej
W płasz­czu, któ­ry poży­czył od Jame­sa Deana
A głos pocho­dził od cie­bie i ode mnie

Jester to bła­zen, żar­tow­niś.

Jed­nak autor pio­sen­ki ma tak napraw­dę na myśli Boba Dyla­na, zna­ne­go ze sprze­ci­wu wobec rzą­du, stąd the king and queen.

The coat he bor­ro­wed from James Dean odno­si się do płasz­cza  któ­ry Bob Dylan ma okład­ce swo­jej pły­ty “The Fre­ewhe­elin’ Bob Dylan” z 1963 roku. Płaszcz przy­po­mi­na kurt­kę Jame­sa Deana  — akto­ra, któ­ry zasły­nął ze swo­jej kul­to­wej roli w „Rebel Witho­ut a Cau­se” („Bun­tow­nik bez powo­du”).

Dylan był uwa­ża­ny za rzecz­ni­ka mło­de­go poko­le­nia Ame­ry­ka­nów, za głos swo­je­go poko­le­nia, dla­te­go mamy a voice that came from you and me.

Adjourn

The cour­tro­om was adjo­ur­ned
No ver­dict was retur­ned

Roz­pra­wa zosta­ła zamknię­ta
Wer­dykt nie został wyda­ny

W tych wer­sach mamy parę cie­ka­wych zwro­tów zwią­za­nych z angiel­skim ofi­cjal­nym i praw­ni­czym.

To adjo­urn =

= odro­czyć, prze­ło­żyć (np. sesję, spo­tka­nie), np.: The trial will be adjo­ur­ned till March 10th. = Roz­pra­wa zosta­je odro­czo­na do dzie­sią­te­go mar­ca.

= prze­ry­wać (obra­dy), zamy­kać (posie­dze­nie), ogło­sić prze­rwę, np.: The court will adjo­urn for one hour. = Sąd ogła­sza godzin­ną prze­rwę.

Cza­sow­nik ten uży­wa­my też w kon­tek­ście iro­nicz­nym, humo­ry­stycz­nym:

= prze­nieść się (spo­tka­nie, impre­zę), np.: After a few drinks the meeting adjo­ur­ned to the nearest bar. = Po kil­ku drin­kach towa­rzy­stwo prze­nio­sło się do naj­bliż­sze­go baru.

To return/bring in a ver­dict = wydać wyrok/werdykt, np.: The court hasn’t retur­ned in a ver­dict yet. = Sąd jesz­cze nie wydał wyro­ku.

Helter skelter

Hel­ter skel­ter in a sum­mer swel­ter
The birds flew off with a fal­lo­ut shel­ter
Eight miles high and fal­ling fast
It lan­ded foul on the grass

Zjeż­dżal­nia w let­nim pocie
Pta­ki odle­cia­ły ze schro­nem prze­ciw­ato­mo­wym
Na dzie­więć mil wyso­ki i spa­da­ją­cy szyb­ko
Wylą­do­wał brud­ny na tra­wie

Hel­ter-skel­ter to po pro­stu zjeż­dżal­nia.

Tutaj Don McLe­an odno­si się do trzech prze­bo­jów ówcze­snych cza­sów.

„Hel­ter Skel­ter” to hit Beatle­sów z lat sześć­dzie­sią­tych.

W dru­gim wer­sie mamy odnie­sie­nie do pio­sen­ki „Gim­me Shel­ter” zespo­łu The Rol­ling Sto­nes, a następ­nie do utwo­ru The Birds „Eight Miles High”.

Yield

Whi­le the ser­ge­ants play­ed a mar­ching tune
We all got up to dan­ce
Oh, but we never got the chan­ce
‘Cau­se the play­ers tried to take the field
The mar­ching band refu­sed to yield

Gdy sier­żań­ci odgry­wa­li melo­dię mar­szu
My wsta­li­śmy do tań­ca
Och, ale nie nigdy nie mie­li­śmy szan­sy
Bo gra­cze pró­bo­wa­li prze­jąć pole
Masze­ru­ją­cy zespół odmó­wił pod­da­nia się

W tym frag­men­cie autor robi alu­zję do albu­mu The Beatles „Sgt. Pepper’s Lone­ly Hearts Club Band” wyda­ne­go w 1967 roku.

W ostat­nim wer­sie mamy też cie­ka­wy cza­sow­nik to yield, któ­ry zna­czy tutaj = pod­da­wać się.

Inne zna­cze­nia to yield = dać, skut­ko­wać (np. wynik, pro­fi­ty); rodzić (np. plo­ny); ustę­po­wać (pod fizycz­nym napo­rem; dać się prze­ko­nać).

Jack

So come on, Jack be nim­ble, Jack be quick!
Jack Flash sat on a can­dle­stick
Cau­se fire is the devil’s only friend

Więc dawaj, Jack bądź zwin­ny, Jack bądź szyb­ki!
Jack Flash usiadł na świecz­ni­ku
Bo ogień to jedy­ny przy­ja­ciel dia­bła

Jack Flash jest odnie­sie­niem do Mic­ka Jag­ge­ra i jego zespo­łu The Rol­ling Sto­nes. Mamy tu alu­zję do pio­sen­ki „Jum­pin’ Jack Flash”, w któ­rej boha­ter zręcz­nie igra z ogniem, cheł­piąc się swo­ją wol­no­ścią.

Father, Son, Holy Ghost

And the three men I admi­re most
The Father, Son and the Holy Ghost
They cau­ght the last tra­in for the coast

A trzy oso­by któ­re naj­bar­dziej podzi­wiam
Ojciec, Syn Boży i Duch Świę­ty
Zła­pa­li ostat­ni pociąg na wybrze­że

Autor praw­do­po­dob­nie nie mówi o Trój­cy Świę­tej, ale o trzech waż­nych oso­bach z poli­tycz­ne­go punk­tu widze­nia, są to: John F. Ken­ne­dy, Mar­tin Luther King Jr, and Robert Ken­ne­dy. Wszy­scy oni zgi­nę­li, stąd – they cau­ght the last tra­in for the coast.

Co sądzi­cie o tej lek­cji? 🙂

Czy spo­dzie­wa­li­ście, że ten utwór jest aż tak zło­żo­ny?